alexmandis - ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - Περί Της Αλεξάνδρου Τύχης ή Αρετής

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΤΥΧΗΣ Ή ΑΡΕΤΗΣ
&
ΛΑΚΩΝΙΚΑ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο Πλούταρχος είναι ένας από τους πολυγράφους και πιο αξιόλογους συγγραφείς της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Χρονολογικά ο Πλούταρχος ( 46 – 119 μ.Χ.) ανήκει στη λεγόμενη Ελληνορωμαϊκή περίοδο ( 0 – 300 μ.Χ.).
Όπως είναι γνωστό, το 146 π.Χ. όλες οι περιοχές του Ελλαδικού χώρου περιήλθαν στην εξουσία των Ρωμαίων. Μετά το 100 μ.Χ. έχουν ήδη κατακτηθεί από τους Ρωμαίους όλα τα Ελληνιστικά κράτη που είχαν οργανωθεί μετά το θάνατο του Αλέξανδρου Γ’ : είχε κάπως υποχωρήσει κάπως η πνευματική λάμψη διάφορων Ελληνιστικών κέντρων ( με εξαίρεση την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ) και το « διεθνές » ενδιαφέρον μετατοπίζεται σε ελλαδικά κέντρα, ιδίως στην Αθήνα. Συνεχίζονται σχεδόν απρόσκοπτα οι πανελλήνιοι αγώνες – ιδιαίτερα οι Ολυμπιακοί, που άρχισαν το 776 π.Χ. και τερματίστηκαν το 394 μ.Χ. με την κατάργησή τους από το Θεοδόσιο Α’ – και τα κέντρα διεξαγωγής τους : η Ολυμπία με τα Ολύμπια, οι Δελφοί με τα Πύθια, η Κόρινθος με τα Ίσθμια και τα Νέμεα, η Αθήνα με τα Παναθήναια. Όλα αυτά προκαλούν πλήθος επισκεπτών και αναζωογονούνται.
Σε παγκόσμιο επίπεδο επικρατεί η περιώνυμη Pax Romana = η Ρωμαϊκή Ειρήνη, δηλ. μια περίοδος χωρίς πολέμους. Αυτή η διεθνής ηρεμία είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τον ελλαδικό χώρο. Οι Ρωμαίοι έχουν την Ελλάδα κέντρο της μετεκπαίδευσής τους και της αφήνουν ευρύτατα όρια αυτονομίας. Λειτουργούν οι αρχαίοι θεσμοί : στην Αθήνα η « εκκλησία του δήμου », η « βουλή των πεντακοσίων », ο « Άρειος Πάγος » κ.ά. Ρωμαίοι αυτοκράτορες ( Αύγουστος, Αδριανός ) ή πάμπλουτοι ιδιωτεύοντες εξωραΐζουν με ευεργεσίες τις ελληνικές πόλεις, οι οποίες τώρα ακμάζουν οικονομικά ( Αθήνα, Κόρινθος, Σπάρτη, Άργος κ.ά.). Η πνευματική κίνηση της περιόδου αυτής ονομάστηκε « δεύτερη σοφιστική ». Η « πρώτη σοφιστική » κράτησε ως τα μέσα του 4ου προχριστιανικού αιώνα. Η « δεύτερη σοφιστική » είναι περισσότερο εκτεταμένη τοπικά και χρονικά. Σ` αυτήν εντάσσεται ο Πλούταρχος.
Ο Πλούταρχος υπήρξε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας : έγραψε περισσότερα από 200 έργα ۠ μας σώζονται τα 3/5 της συγγραφικής παραγωγής του. Αυτός ο μεγάλος όγκος έχει χωριστεί σε δύο ομάδες : στα βιογραφικά έργα και στα ηθικά συγγράμματα.
Οι βιογραφίες του Πλούταρχου δεν είναι ιστορικές συγγραφές αλλά ηθικοφιλοσοφικές πραγματείες. Ο Χαιρώνειος συγγραφέας δηλώνει ότι δε λειτουργεί ως ιστορικός. Σε κάθε περίπτωση ο Πλούταρχος ενεργεί διδακτικά. Είναι πολυθεϊστής και δεν παρακολουθεί ούτε συζητά τον αγωνιζόμενο χριστιανισμό της εποχής του. Οπωσδήποτε ο θρησκευτικός συντηρητισμός του δεν τον οδηγεί σε ακρότητες ۠ αυτό που τον διακρίνει ιδιαίτερα ως άνθρωπο είναι η μετριοπάθειά του.

Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

( Αρριανός : 95 – 150 ). Ο Πλούταρχος ( 46 – 119 ) γεννήθηκε στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Υπήρξε σημαντικός βιογράφος και φιλόσοφος. Ήταν γιος του Αριστόβουλου, βιογράφου και φιλοσόφου. Από το 66 ως το 67 σπούδασε μαθηματικά και φιλοσοφία στην Αθήνα με δάσκαλο το φιλόσοφο Αμμώνιο. Ταξίδεψε πολύ, αλλά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χαιρώνεια όπου απόκτησε δημόσια αξιώματα και διηύθυνε μια σχολή, στην οποία δίδασκε φιλοσοφία και, ιδιαίτερα ηθική. Η σύζυγός του λεγόταν Τιμοξένα. Είχε μια κόρη που πέθανε σε νηπιακή ηλικία και τέσσερις γιους, από τους οποίους οι δύο τουλάχιστον ενηλικιώθηκαν.
Ανάμεσα στα 227 έργα του τα γνωστότερα είναι οι Παράλληλοι Βίοι και το Ηθικά. Πολλά έργα του διαβάστηκαν στη Λατινική Δύση, στην Ιταλία, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το 19ο αιώνα η απήχηση του αρχαίου συγγραφέα άρχισε να εξασθενεί, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επικράτηση του ρεύματος του Ρομαντισμού.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΥΧΗΣ Ή ΑΡΕΤΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

1. Ο Αλέξανδρος Γ’ ( Μέγας Αλέξανδρος ) θα δυσφορούσε και θα αγανακτούσε αν θεωρηθεί ότι πήρε την ηγεμονία δωρεάν και από την Τύχη, ηγεμονία που απόκτησε με πολύ αίμα και αλλεπάλληλα τραύματα.
2. Νομίζω ότι ο Αλέξανδρος θα μπορούσε να πει προς την Τύχη που θέλει τα κατορθώματά του ως δικά της : « Μη μου διαβάλλεις την αρετή και μη μου αφαιρείς τη δόξα. Ο Δαρείος είναι δικό σου έργο, που από δειλό και ταχυδρόμο του βασιλιά τον έκανες δεσπότη των Περσών. Εγώ όμως είχα καταλάβει τα Σούσα, αφού νίκησα στα Άρβηλα, και η Κιλικία μου άνοιξε διάπλατα το δρόμο για την Αίγυπτο και για την Κιλικία ο Γρανικός, που τον πέρασα πατώντας στα πτώματα του Μιθριδάτη και του Σπιθριδάτη. Κόσμησε τον εαυτό σου και περηφανεύσου για βασιλιάδες που δε γνώρισαν τραύματα και αίματα. Εκείνοι ήταν τυχεροί, οι Ώχοι ( επώνυμο του βασιλιά Αρταξέρξη του Γ’ ) και οι Αρταξέρξες ( Πέρσες βασιλιάδες ), που αμέσως από την ώρα που γεννήθηκαν τους εγκατέστησες στο θρόνο του Κύρου ( ο Κύρος ο Πρεσβύτερος ήταν ιδρυτής του περσικού κράτους με την ένωση Μήδων και Περσών μετά τη μάχη των Μασσαγετών το 530 π.Χ.). Το δικό μου όμως το σώμα είναι γεμάτο σημάδια που δείχνουν ότι η Τύχη πολεμούσε εναντίον μου παρά ήταν μαζί μου. 1) Πρώτα χτυπήθηκα στους Ιλλυρίους με πέτρα στο κεφάλι και με σίδερο στον τράχηλο, 2) έπειτα στο Γρανικό τραυματίστηκα στο κεφάλι από βαρβαρικό λεπίδι και 3) στην Ισσό ( τραυματίστηκα ) στο μηρό με ξίφος ۠ 4) στη Γάζα πάλι χτυπήθηκα με βέλος στον αστράγαλο και « έβγαλα » τον ώμο μου πέφτοντας βαρύς από τη θέση μου ۠ 5) στους Μαρακανδανούς έσπασε από εχθρικό τόξευμα το κόκαλο της κνήμης μου ۠ 6) και πολλά τραύματα στους Ινδούς και ψυχικοί πόνοι ۠ 7) στους Ασπάσιους ( ινδικό φύλο ) τραυματίστηκα από βέλος στον ώμο, και στους Γανδρίδες στο πόδι ۠ 9) στους Μαλλούς ένα βέλος από τόξο καρφώθηκε στο στέρνο μου με την αιχμή του βαθιά μέσα μου και δέχτηκα χτύπημα λοστού στον τράχηλο.
3. Έπειτα οι δυσκολίες της ίδιας της εκστρατείας : οι χειμώνες, οι ξηρασίες, τα βάθη των ποταμών, τα μεγάλα ύψη των βουνών ( ‘Αορνος πέτρα και Σογδιανή πέτρα ), τα άγρια θηρία ( πολεμικοί ελέφαντες του Πώρου στην Ινδία ), οι άγριοι τρόποι ζωής, οι αλλαγές των ηγετών τους, οι αλλεπάλληλες προδοσίες. Αλλά και πριν ακόμη από την εκστρατεία, η Ελλάδα συνταρασσόταν από τους πολέμους του Φιλίππου ۠ η Θήβα αποστατούσε και η Αθήνα συμπαραστεκόταν στη Θήβα, και το περσικό χρυσάφι που έρεε άφθονο παντού ξεσήκωνε την Πελοπόννησο. Τα ταμεία του Φιλίππου ήταν άδεια από χρήματα, υπήρχε επιπλέον και ένα δάνειο διακοσίων ταλάντων. Το σπουδαίο και μεγάλο εφόδιο που προετοίμασε για τον Αλέξανδρο η Τύχη ήταν εβδομήντα τάλαντα και τρόφιμα που έφταναν μόνο για τριάντα μέρες.
4. Ο Αλέξανδρος τόλμησε να επιτεθεί εναντίον μιας πολύ μεγάλης δύναμης με πολύ φτωχά μέσα, έχοντας όμως τις μεγαλύτερες και καλύτερες προϋποθέσεις : τη μεγαλοψυχία, τη σύνεση, τη σωφροσύνη, τη γενναιότητα, με τα οποία τον εφοδίασε ο μεγάλος δάσκαλός του Αριστοτέλης. Ο Αλέξανδρος αναγνώριζε στην Ιλιάδα τον Αχιλλέα ως προπάππου του και πρότυπο της δράσης του. Κοιμόταν με την Ιλιάδα κάτω από το προσκέφαλό του και η ασπίδα του Αχιλλέα που πήρε από την Τροία τον συνόδευσε στη μεγάλη του εκστρατεία.
5. Ο Αλέξανδρος έμαθε στους Υρκανούς να τελούν γάμους, δίδαξε στους Αραχωσίους να καλλιεργούν τα χωράφια, έπεισε τους Σογδιανούς να τρέφουν και να μη σκοτώνουν τους πατέρες τους και τους Πέρσες να σέβονται και να μην παντρεύονται τις μητέρες τους. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο η φιλοσοφία με την οποία οι Ινδοί προσκυνούν θεούς ελληνικούς, οι Σκύθες θάβουν και δεν τρώνε τους νεκρούς. Ο Αλέξανδρος έχτισε πάνω από 70 πόλεις μέσα σε βαρβαρικά έθνη και γέμισε την Ασία με ελληνικά ήθη και επιβλήθηκε στον άγριο και θηριώδη τρόπο της ζωής τους. Ο Αλέξανδρος είναι ο μέγιστος πρακτικός φιλόσοφος.
6. Ο Αλέξανδρος δε γέμισε την απέραντη επικράτειά του με εξορίες και ύπουλες στάσεις ( εξεγέρσεις ), αντιμετωπίζοντας τους Έλληνες ως ηγέτης και τους βαρβάρους ως κατακτητής, όπως τον είχε συμβουλεύσει ο Αριστοτέλης, αλλά πιστεύοντας ότι είχε αποσταλεί από το θεό ως κοινός κυβερνήτης και συμφιλιωτής όλων, εξαναγκάζοντας με τα όπλα όσους δεν πείθονταν με το λόγο και, συνενώνοντας σε ένα τα πάντα, καθόρισε όλοι να θεωρούν ως πατρίδα την οικουμένη.
7. Ο Αλέξανδρος στα Σούσα έκανε ένα μεγάλο γαμήλιο γλέντι με τους στρατηγούς του και πλήθος στρατιωτών που παντρεύονται Περσίδες γυναίκες και τον ίδιο τον Αλέξανδρο να παίρνει γυναίκα του την κόρη του Δαρείου Στάτειρα, στο πλαίσιο της συνένωσης των λαών. Συνολικά, πάνω από 10.000 Έλληνες είχαν παντρευτεί Περσίδες γυναίκες.
8. Ο Αλέξανδρος φορούσε στολή με συνδυασμό Περσικών και Μακεδονικών ενδυμάτων. Και τα χρώματα των ενδυμάτων έχουν τη σημασία τους : οι άνθρωποι προφυλάσσονται από ταύρους όταν φορούν κόκκινα ρούχα και από ελέφαντες όταν φορούν άσπρα, γιατί από τα χρώματα αυτά ερεθίζονται τα ζώα και εξαγριώνονται περισσότερο. Τώρα έμεινε ανήλιο το μέρος της γης, όσο δεν είδε τον Αλέξανδρο.
9. Δε διανοήθηκε να εξασφαλίσει πλούτη και πολυτέλεια για τον εαυτό του, αλλά ομόνοια και ειρήνη για όλους τους ανθρώπους και επικοινωνία μεταξύ τους. Όταν ο πατέρας του Φίλιππος είχε τραυματιστεί στο μηρό με λόγχη στους Τριβαλλούς ( είχε βέβαια διαφύγει τον κίνδυνο, αλλά στενοχωριόταν για την αναπηρία του ), ο Αλέξανδρος είπε : « Να έχεις θάρρος, πατέρα, και να προχωράς χαρούμενος, για να θυμάσαι σε κάθε σου βήμα την ανδρεία σου ».
10. Ο Αλέξανδρος ξεχώριζε πιο πολύ από όλους τον εξής στίχο της Ιλιάδας : « Μαζί ενάρετος βασιλιάς και πολεμιστής γενναίος ». Αφού πέρασε λοιπόν τον Ελλήσποντο, επισκέφτηκε την Τροία για να τιμήσει το ίνδαλμά του, του Αχιλλέα.
11. Είναι δυνατό να δει κανείς στον Αλέξανδρο το πολεμικό να είναι φιλάνθρωπο, το πράο ισχυρό, το δαπανηρό οικονομικό, το εριστικό συμφιλιωτικό, το ερωτικό συνετό, το ελεύθερο όχι αδρανές και το επίπονο όχι απαρηγόρητο. Όταν είδε το Δαρείο νεκρό, γεμάτο τραύματα, δεν πρόσφερε θυσίες και δεν τραγούδησε παιάνες, αλλά έβγαλε τη χλαμύδα του και την εναπόθεσε πάνω στο νεκρό.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

1. Την ευφορία των καρπών την ευνοούν το καλό κλίμα και η λεπτότητα του αέρα, ενώ την άνθηση των τεχνών και των μεγάλων καλλιτεχνών την προκαλούν η ευνοϊκή διάθεση και η τιμή και η αγάπη των βασιλέων.
2. Ο Αλέξανδρος συνήθιζε να κοιτάζει προς τον ουρανό, λυγίζοντας ελαφρά τον τράχηλό του. Ο νους ωφελεί και ο νους κοσμεί και ο νους είναι αυτός που νικά και επικρατεί και βασιλεύει.
3. Είναι διαχρονική αλήθεια ότι όσοι ασκούν εξουσία τις περισσότερες φορές διαφθείρονται από πλήθος προκλήσεων που τους παρέχει ο θώκος και συμπεριφέρονται αλαζονικά ή εκτρέπονται σε ποικίλες καταχρήσεις δημόσιου χρήματος κ.λπ. Μόνο ο ενάρετος μπορεί να διατηρήσει το χρηστό του χαρακτήρα και να μην παρασυρθεί από τη μέθη της εξουσίας.
4. Ο Αλέξανδρος παντρεύτηκε τη Ρωξάνη γιατί την ερωτεύτηκε, ενώ την κόρη του Δαρείου Στάτειρα την παντρεύτηκε γιατί συνέφερε η ανάμειξη των δύο λαών και απέναντι στις άλλες Περσίδες έδειξε τόση εγκράτεια λόγω της σεμνότητάς του, όση ανδρεία απέναντι των Περσών. Όταν πέθανε η γυναίκα του Δαρείου την τίμησε με βασιλικές τιμές και δάκρυσε.
5. Ο Αλέξανδρος ήπιε νερό από ποτάμια θολωμένα με αίμα, και τα πέρασε πάνω σε γέφυρα από σώματα νεκρών, και από την πείνα του έφαγε το πρώτο χόρτο που είδε μπροστά του, και ξέθαψε έθνη χωμένα σε μεγάλα ύψη χιονιού και πόλεις θαμμένες κάτω από τη γη, και διέπλευσε θάλασσα με τεράστια κύματα και, διασχίζοντας ερήμους στη Γεδρωσία και την Αραχωσία, συνάντησε φυτό νωρίτερα στη θάλασσα παρά στη στεριά.
6. Όταν κάποτε έφτασαν στο Φίλιππο πρέσβεις από το βασιλιά των Περσών και εκείνος ( ο Φίλιππος ) απουσίαζε, στις φιλοφρονήσεις και τη φιλοξενία τους ο νεαρός Αλέξανδρος δε ρωτούσε τίποτε το παιδικό, όπως οι άλλοι, για τη χρυσή δηλ. άμπελο και τους κρεμαστούς κήπους ή πώς ήταν λαμπροφορημένος ο Πέρσης βασιλιάς, αλλά ήταν ολόκληρος επικεντρωμένος στα σπουδαιότερα θέματα του Περσικού βασιλείου, ρωτώντας να μάθει πόση είναι η δύναμη των Περσών, ποια θέση στο στράτευμα παίρνει ο βασιλιάς την ώρα της μάχης ۠ οι ξένοι έμειναν έκπληκτοι και έλεγαν : « Αυτός ο νέος είναι μεγάλος βασιλιάς, ενώ ο δικός μας είναι πλούσιος ».
7. Τα περισσότερα από τα περιουσιακά στοιχεία του Αλέξανδρου και από τα βασιλικά έσοδα τα μοίρασε στους εταίρους του, και μόνο ο Περδίκας δε δέχτηκε τίποτε στη διανομή, αλλά ρώτησε : « Για τον εαυτό σου τι κρατάς, Αλέξανδρε; » και όταν εκείνος του απάντησε « τις ελπίδες », ο Περδίκας είπε : « Κι εγώ σε αυτές θα μετέχω ۠ δεν είναι δυνατό να πάρω τα δικά σου, αλλά θα περιμένω αυτά του Δαρείου ».
8. Ο Αλέξανδρος είχε μέσα του τις μεγάλες ελπίδες, την ευσέβεια προς τους θεούς την εμπιστοσύνη στους φίλους ۠ είχε απλότητα, εγκράτεια, έλλειψη φόβου μπροστά στο θάνατο, γενναιότητα, φιλάνθρωπα αισθήματα, προσήνεια στη συναναστροφή, ειλικρίνεια, σταθερότητα στις αποφάσεις, ταχύτητα στις ενέργειές του, έρωτα για τη δόξα, αποτελεσματική επιλογή για το καλό.
9. Ο Περικλής φορολόγησε τους Έλληνες και με αυτά τα χρήματα κόσμησε με ιερά την Ακρόπολη ۠ αντίθετα, ο Αλέξανδρος πήρε χρήματα από τους βαρβάρους και τα έστειλε στην Ελλάδα, δίνοντας εντολή να οικοδομήσουν ναούς προς τιμή των θεών με 10.000 τάλαντα.
10. Δεν είχε λοιπόν την Τύχη ο Αλέξανδρος με το μέρος του, αλλά αυτή ήταν απειλητική απέναντί του. Όλα του τα κατορθώματα οφείλονται στην τόλμη και στην αρετή του.

ΣΧΟΛΙΑ

• Η πόλη των Μαλλών στις Ινδίες λίγο έλειψε να γίνει ο τάφος του Αλέξανδρου, λόγω του παράτολμου εγχειράματός του να ανεβεί πρώτος στα τείχη της με τον Πτολεμαίο και το Λιμναίο. Όμως, κατά την άνοδό τους στα τείχη έσπασε και οι τρεις ατρόμητοι Μακεδόνες αντί να ριχτούν έξω από τα τείχη ρίχτηκαν μέσα στην πόλη, ο βασιλιάς και οι δύο αξιωματικοί του ανάμεσα σε χιλιάδες εχθρούς! Ο Αλέξανδρος εκεί σκότωσε τον άρχοντά τους, αλλά τραυματίστηκε στη συνέχεια βαρύτατα με βέλος στο στέρνο, έχασε τις αισθήσεις του και γλίτωσε την έσχατη στιγμή, καθώς όρμησαν από τις πύλες και οι άλλοι Μακεδόνες. Ημιθανής ο Αλέξανδρος από το καρφωμένο στο στήθος του βέλος, οι Μακεδόνες προσπαθούσαν να βγάλουν την αιχμή του βέλους αλλά το σίδερο δεν υπάκουε, καθώς είχε καρφωθεί δίπλα στην καρδιά, στα οστά του στέρνου ۠ και ούτε τολμούσαν να πριονίσουν το ξύλινο τμήμα του βέλους που προεξείχε, αλλά φοβούνταν μήπως με το τράνταγμα του πριονισμού το κόκαλο προκαλούσε μεγάλους πόνους και προκληθεί εσωτερική αιμορραγία. Και βλέποντας ο Αλέξανδρος μεγάλη δυσκολία και καθυστέρηση, επιχείρησε ο ίδιος να κόψει με μαχαίρι το βέλος σύρριζα με το σώμα του ۠ όμως το χέρι του δεν είχε δύναμη και είχε νεκρωθεί από τη φλεγμονή του τραύματος. Και έδινε εντολή να το επιχειρούσαν οι άλλοι και να μη φοβηθούν ۠ και κορόιδευε αυτούς που έκλαιγαν και υπέφεραν…
• Η Άορνος πέτρα και η Σογδιανή πέτρα είναι οχυρές ακροπόλεις στα βάθη της Ασίας με δυσθεώρητα ύψη, που ούτε όρνεα δεν πετούσαν από πάνω τους. Την Άορνο πέτρα δεν είχε καταφέρει να την κυριεύσει ούτε ο Ηρακλής. Στη Σογδιανή πέτρα ο Αλέξανδρος γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του άρχοντα Οξυάρτη Ρωξάνη.
• Η συμμετοχή των Μακεδόνων στους Ολυμπιακούς αγώνες είναι αναντίρρητη απόδειξη της ελληνικότητας της Μακεδονίας, καθότι σε αυτούς συμμετείχαν μόνο Έλληνες.
• Ακόμη και ο ηττημένος Δαρείος αναγνώρισε τον ενάρετο χαρακτήρα του Αλέξανδρου. Ο Πέρσης βασιλιάς πίστευε ακράδαντα ότι ο Αλέξανδρος θα κακοποιούσε την αιχμάλωτη οικογένειά του και ιδιαίτερα την πανέμορφη γυναίκα του. Όταν πληροφορήθηκε τον απέραντο σεβασμό του προς τη γυναίκα του ησύχασε και έκρινε πως ήταν ο πλέον άξιος να καταλάβει πια το θρόνο του Περσικού βασιλείου.
• Μητέρα του Οδυσσέα ήταν η Αντίκλεια, που πέθανε από τη λύπη της, περιμένοντας την επιστροφή του γιου της. Μητέρα του Δαρείου ήταν η Σισύγαμβις. Ο Αλέξανδρος συμπεριφέρθηκε απέναντί της με τόσο σεβασμό, που προκάλεσε το θαυμασμό και μια διαρκή αγάπη μετέπειτα. Η βασίλισσα πέθανε από τη λύπη της μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, αρνούμενη να φάει.

ΛΑΚΩΝΙΚΑ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΓΑΣΙΚΛΗΣ

Ρώτησε : « Πώς κάποιος χωρίς σωματοφύλακες ( φρουρά ) θα μπορούσε να ασκήσει την εξουσία με ασφάλεια; » απάντησε ο Αγασικλής ( βασιλιάς της Σπάρτης – 6ος αι. π.Χ.) : « Αν συμπεριφέρεται στο λαό όπως οι γονείς στα παιδιά τους ».

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ

Οι διατροφικές συνήθειες του Αγησίλαου ( βασιλιάς της Σπάρτης 442 – 358 π.Χ.) από εκείνες των στρατιωτών του, καθώς απέφευγε συστηματικά το πολύ φαγητό και το κρασί, και δεν είχε τον ύπνο δυνάστη του αλλά ελεγχόμενο από τις πράξεις του. Συνέχεια υποστήριζε ότι ο άρχοντας πρέπει να υπερέχει από τους συμπολίτες του όχι ως προς την ηδυπάθεια αλλά ως προς την αντοχή και την ανδρεία Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του, παρά τις τόσες επιτυχίες και νίκες, δεν άλλαξε τίποτε στον τρόπο ζωής και διατροφής του.
Και στα γεράματά του ακολουθούσε τον ίδιο τρόπο ζωής. Σε αυτόν λοιπόν που κάποτε γιατί μέσα σε σφοδρή βαρυχειμωνιά περιφέρεται χωρίς χιτώνα έχοντας φτάσει σε τόσο μεγάλη ηλικία, απάντησε : « Για να μας μιμούνται οι νέοι, έχοντας πρότυπα τους μεγαλύτερους και τους άρχοντες.
Όταν κάποτε ρωτήθηκε ποια από τις δύο αρετές είναι η καλύτερη, η ανδρεία δηλ. ή η δικαιοσύνη, απάντησε ότι δεν ωφελεί καθόλου η ανδρεία αν δε συνοδεύεται από τη δικαιοσύνη ۠ και αν όλοι οι άνθρωποι ήταν δίκαιοι, δε θα χρειαζόταν καθόλου η ανδρεία.

ΑΓΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΔΑΜΟΥ

Έλεγε ότι οι Λακεδαιμόνιοι δε ρωτούσαν πόσοι είναι οι εχθροί, αλλά πού είναι.

ΑΝΔΡΟΚΛΕΙΔΗΣ

Ο Σπαρτιάτης Ανδροκλείδης, ανάπηρος στο ένα του πόδι ( κουτσός ), κατατάχτηκε στους πολεμιστές ۠ και όταν κάποιοι έφεραν αντιρρήσεις, εμποδίζοντάς τον λόγω της αναπηρίας του, είπε : « Βέβαια, δεν πρέπει να πολεμά κανείς τους εχθρούς τρεπόμενος σε φυγή, αλλά παραμένοντας στη θέση του ».

ΑΝΤΑΛΚΙΔΑΣ

Σε κάποιον που ζητούσε να μάθει γιατί οι Λακεδαιμόνιοι χρησιμοποιούν στους πολέμους κοντά ξίφη, απάντησε : « Γιατί πολεμούμε τους εχθρούς από πολύ κοντά ».

ΚΛΕΟΜΕΝΗΣ ΤΟΥ ΑΝΑΞΑΝΔΡΙΔΗ

Όταν ρωτούσε κάποιος αυτόν γιατί οι Σπαρτιάτες δεν αφιερώνουν στους θεούς τα λάφυρα από τους εχθρούς, απάντησε : « Διότι προέρχονται από δειλούς ».

ΛΕΩΤΥΧΙΔΗΣ

Όταν κάποιος ρώτησε να μάθει για ποιο λόγο οι Σπαρτιάτες πίνουν λίγο κρασί, απάντησε : « Για να μην αποφασίζουν οι άλλοι για μας αλλά εμείς για άλλους ».

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΟΥ ΑΝΑΞΑΝΔΡΙΔΑ

Όταν η Γοργώ, η γυναίκα του Λεωνίδα – του γενναίου βασιλιά της Σπάρτης που με 300 στρατιώτες έπεσε μαχόμενος στα στενά των Θερμοπυλών, το 480 π.Χ. – ρώτησε τον άντρα της που έφευγε για τις Θερμοπύλες αν της παραγγέλλει κάτι, απάντησε : « Να παντρευτείς με καλούς άνδρες και να γεννήσεις καλά παιδιά ».
Όταν κάποιος είπε ότι από τα βέλη των βαρβάρων ούτε τον ήλιο δε μπορούν να δουν, απάντησε : « Λοιπόν θαυμάσιο, διότι θα πολεμήσουμε εναντίον τους κάτω από σκιά ».
Και όταν κάποιος είπε : « Λεωνίδα, πηγαίνεις με τόσους λίγους να πολεμήσεις εναντίον τόσο πολλών; » εκείνος απάντησε : « Και όμως, οδηγώ πολλούς αποφασισμένους να πεθάνουν ».
Και όταν ο Ξέρξης του έστειλε επιστολή που έγραφε ότι : « στείλε τα όπλα », του απάντησε : « Έλα να τα πάρεις » ( « μολών λαβέ », μολών από το έμολον, αόριστος του ρήματος βλώσκω = έρχομαι ).
Στους στρατιώτες του έδωσε εντολή να πάρουν το πρωινό τους, γιατί το δείπνο θα το έπαιρναν στον Άδη.

ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ

Όταν ρωτήθηκε γιατί οι Σπαρτιάτες μάχονται γενναία στον πόλεμο, απάντησε : « Διότι έμαθαν να σέβονται και όχι να φοβούνται τους αρχηγούς τους ».

Άσημος Λάκωνας

Στις προσευχές ζητούν από τους θεούς να τους αξιώσουν να υπομένουν και την αδικία.-