alexmandis - ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ - Ιατρική Θεωρία και Πράξη

aΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στις 27 Ιανουαρίου του 460 π.Χ. Παιδί του Ηρακλείδη και της Φαιναρέτης ο Ιπποκράτης άρχισε να πρωτογνωρίζει τα μυστικά της τέχνης της ίασης δίπλα στο γιατρό πατέρα του. Όταν με τα χρόνια έγινε και ο ίδιος κάτοχος της τέχνης αυτής, φαίνεται ότι την άσκησε με τον καλύτερο τρόπο, ταξιδεύοντας από τόπο σε τόπο. Στις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου η δραστηριότητά του πρέπει να είχε φτάσει στην ακμή της. Πέθανε σε βαθιά γεράματα στη Θεσσαλία : στη Λάρισα έδειχναν τον τάφο του ως το 2ο αι. μ.Χ.
Η σχολή του Ιπποκράτη ήταν αντίθετη σε κάθε είδους υπερφυσική εξήγηση στο θέμα της προέλευσης των ασθενειών. Ιδιαίτερη σημασία έχει η κληρονομικότητα. Τα κύρια συστατικά στοιχεία του ανθρώπινου σώματος είναι τέσσερεις ``χυμοί`` : το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή. Η υγεία οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σωστή ανάμειξη των ``χυμών`` του ανθρώπινου σώματος ( κράσις ). Γι` αυτό και η υγεία χαρακτηρίζεται ως ευκρασία. Κάθε διαταραχή της ισορροπίας των ``χυμών`` στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλεί την εμφάνιση της αρρώστιας ( δυσκρασία ). Μόλις εμφανιστεί η αρρώστια, ο οργανισμός προσπαθεί να αποκαταστήσει την κράση με τη διαδικασία της πέψης. Πέψις ονομάζεται η βαθμιαία μεταβολή που παθαίνουν οι χυμοί του σώματος ώστε να ξαναβρούν τη φύση που είχαν στην κατάσταση της υγείας. Το αποκορύφωμα σε αυτόν τον αγώνα που διεξάγει ο οργανισμός για την αποκατάσταση της υγείας είναι η κρίσις, το ξεδιάλυμα – θετικό ή αρνητικό – της κατάστασης ( οι μέρες στις οποίες γίνεται η κρίσις ονομάζονται κρίσιμες και αυτές είναι συνήθως η τέταρτη και η έβδομη μέρα από την αρχή της αρρώστιας ). Όταν η πέψη έχει πια συντελεστεί και η κράση των ``χυμών`` έχει αποκατασταθεί, τα κατάλοιπα της πέψης αποβάλλονται από τον οργανισμό με τον ιδρώτα, τον εμετό, τα πτύελα, τα κόπρανα ή τα ούρα. Αν ο οργανισμός δεν καταφέρει να αποβάλλει με έναν από τους φυσικούς αυτούς τρόπους το βλαβερό υλικό, τότε αυτό μαζεύεται σε ένα ορισμένο σημείο του σώματος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μετατόπιση της αρρώστιας από τη θέση στην οποία αρχικά παρουσιάστηκε σε μια άλλη θέση του σώματος ( απόστασις ). Η απόστασις συχνά προαναγγέλλει την ίαση, τίποτε όμως δεν αποκλείει η αρρώστια να οδηγηθεί με την απόσταση σε νέες περιπλοκές ή και να ξαναγυρίσει στην αρχική της εστία.
Το γεγονός ότι η ιατρική επιστήμη μπόρεσε να φτάσει στις μέρες μας σε ένα επίπεδο τόσο υψηλό, οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στον Ιπποκράτη. Μπορεί πράγματι, οι γνώσεις του να έχουν σε πολλά ξεπεραστεί, είναι όμως απόλυτα βέβαιο ότι από εκείνον ξεκίνησαν οι πρώτες ωθήσεις για πολλές από τις κατακτήσεις της σημερινής ιατρικής επιστήμης.

ΠΕΡΙ ΑΡΧΑΙΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι έτρωγαν τις τροφές των ζώων : φρούτα, θάμνους, χόρτα κ.λπ. Την εποχή εκείνη οι άνθρωποι υπέφεραν από πολλές και βαριές αρρώστιες, αφού οι τροφές που έτρωγαν ήταν βαριές και μόνο για ζώα κατάλληλες ۠ τις έτρωγαν ωμές, ασυγκέραστες και με παρούσες όλες τις ισχυρές ιδιότητές τους. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που οι άνθρωποι της εποχής εκείνης έψαξαν να βρουν μια διατροφή που να ταίριαζε στη φύση τους και βρήκαν αυτή που ακολουθούμε σήμερα. Έτσι, πήραν το σιτάρι, το μούσκεψαν, το λίκνισαν, το άλεσαν, το κοσκίνισαν, το ζύμωσαν, το έψησαν και έκαναν το ψωμί ۠ με τον ίδιο τρόπο έκαναν και το κριθαρόψωμο. Έτσι και με άλλες τροφές οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν το βράσιμο, το ψήσιμο, την ανάμειξη, συγκέρασαν τα δυνατά και άκρατα με άλλα ηπιότερα με τη σκέψη πως, αν η τροφή που εισάγεται στον οργανισμό του είναι πολύ δυνατή για να την αφομοιώσει η ανθρώπινη φύση, θα προέλθουν από αυτήν πόνοι, αρρώστιες και θάνατος, ενώ από αυτές που θα μπορέσει να αφομοιώσει, θα τραφεί, θα αυξηθεί και θα κερδίσει υγεία.
Ούτε καν θα είχε ψάξει κανείς να βρει την ιατρική, αν ο ίδιος τρόπος ζωής ταίριαζε και στους αρρώστους και στους υγιείς. Βασική αρχή της δίαιτας : από τη βαρύτερη στην ελαφρότερη τροφή. Η δύναμη της πείνας έχει τεράστιες συνέπειες στη φύση του ανθρώπου : μπορεί να του πάρει τη δύναμη από τα μέλη, να τον εξασθενήσει και να τον σκοτώσει. Χρειάζεται να στοχεύουμε σε ένα μέτρο ( ούτε πολύ φαγητό ούτε και καθόλου ). Τις ενοχλήσεις που ταλαιπωρούν τους αρρώστους ανίδεοι γιατροί τις αποδίδουν συχνά σε απίθανες αιτίες από άγνοια της ανθρώπινης φύσης.

ΠΕΡΙ ΑΕΡΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΤΟΠΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Αν επιθυμείς εμβαθύνοντας συνεχώς να φτάσεις σε μια ορθή σύλληψη της ιατρικής, οφείλεις να προχωρήσεις ως εξής : οφείλεις να μελετήσεις το θέμα των εποχών του έτους ۠ θα πρέπει να απασχολήσουν τη σκέψη σου οι άνεμοι, οι θερμοί και οι ψυχροί ۠ ακόμη, είναι ανάγκη να μελετήσεις τι επίδραση μπορούν να ασκούν τα νερά.
Αν η πόλη είναι εκτεθειμένη στους θερμούς ανέμους ( αυτό θα πει : στους ανέμους που φυσούν ανάμεσα στη χειμερινή ανατολή του ήλιου και τη χειμερινή του δύση ) και οι άνεμοι αυτοί είναι εκεί φαινόμενο καθημερινό, ενώ από τους βορινούς ανέμους υπάρχει πάντα προφύλαξη, τα νερά είναι στην πόλη αυτή, αναγκαστικά, άφθονα και υφάλμυρα, βρίσκονται λίγο μόνο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και είναι, επομένως, ζεστά το καλοκαίρι και κρύα το χειμώνα. Οι κάτοικοι έχουν το κεφάλι τους υγρό και γεμάτο φλέγμα, και το πεπτικό τους σύστημα έχει συχνά διαταραχές, καθώς το φλέγμα κατεβαίνει από το κεφάλι προς τα κάτω. Ούτε στο φαγητό ούτε στο πιοτό είναι γεροί : άνθρωποι που έχουν αδύναμο το κεφάλι τους δε θα μπορούσαν να είναι γεροί πότες. Σε μια τέτοια πόλη οι γυναίκες είναι φιλάσθενες, έπειτα πολλές είναι στείρες – εξαιτίας της κακής τους υγείας – και συχνές είναι και οι αποβολές. Τα παιδιά προσβάλλονται από σπασμούς και δύσπνοιες. Οι άντρες προσβάλλονται από δυσεντερίες, διάρροιες, πυρετούς με ρίγος, μακροχρόνιους πυρετούς κατά το χειμώνα και από αιμορροΐδες. Τέλος, όταν πια οι άνθρωποι αυτοί έχουν περάσει τα 50, υγρά ρέουν από τον εγκέφαλό τους προς τα κάτω και τους προκαλούν αποπληξία, αν τύχει και εκτεθεί ξαφνικά το κεφάλι τους στον ήλιο ή αν τους διαπεράσει δυνατό κρύο.
Στις πόλεις που είναι εκτεθειμένες στους ψυχρούς ανέμους, αυτούς που φυσούν ανάμεσα στη θερινή δύση του ήλιου και τη θερινή του ανατολή, όπου οι ψυχροί άνεμοι είναι το κύριο χαρακτηριστικό του τόπου, σε αυτές τις πόλεις τα πράγματα έχουν ως εξής : Πρώτον, τα νερά είναι ως επί το πλείστον σκληρά και ψυχρά. Οι κάτοικοί της είναι νευρώδεις και ισχνοί. Στους πιο πολλούς, η κάτω περιοχή του πεπτικού τους συστήματος είναι σφιχτή, είναι λοιπόν δυσκοίλιοι. Η ιδιοσυγκρασία τους δεν προσδιορίζεται τόσο από το φλέγμα όσο και από τη χολή. Τα κεφάλια τους είναι υγιή και σφιχτά και έχουν σε μεγάλο βαθμό μια τάση για εσωτερικούς τραυματισμούς. Άνθρωποι με τέτοια ιδιοσυγκρασία τρώνε κατ` ανάγκη πολύ και πίνουν λίγο ۠ είναι, πράγματι, αδύνατο να είναι κανείς συγχρόνως και τα δύο, και πολυφάγος και πολυπότης. Όσοι δεν έχουν ακόμη συμπληρώσει τα 30 τους χρόνια, υποφέρουν το καλοκαίρι από ισχυρές αιμορραγίες της μύτης. Όπως είναι επόμενο, οι άνθρωποι αυτών των πόλεων ζουν περισσότερο από τους άλλους. Ο χαρακτήρας τους είναι μάλλον άγριος παρά ήμερος. Οι γυναίκες γεννούν με δυσκολία, αφού το νερό είναι σκληρό, δυσκολοχώνευτο και κρύο. Τέλος, σε μια τέτοια πόλη η εφηβεία αρχίζει με καθυστέρηση.
Πόλεις που είναι προσανατολισμένες προς την ανατολή του ήλιου : οι πόλεις αυτές είναι, φυσικά, υγιεινότερες από εκείνες που βλέπουν προς το βορρά και από όσες είναι στραμμένες προς τους θερμούς ανέμους. Πρώτα πρώτα η ζέστη και το κρύο είναι πιο μετριασμένα. Έπειτα, τα νερά, στραμμένα καθώς είναι προς την ανατολή του ήλιου, δε μπορεί παρά να είναι διαυγή, ευωδιαστά, μαλακά και γλυκόπιοτα σε μια τέτοια πόλη. Η όψη των ανθρώπων έχει ζωηρότερο χρώμα. Η φωνή τους είναι καθαρή, ο χαρακτήρας τους καλύτερος και η εξυπνάδα τους ανώτερη σε σύγκριση με τους κατοίκους των πόλεων που είναι στραμμένες προς το βορρά : ακριβώς όπως είναι καλύτερο το καθετί που γεννιέται σ` αυτόν τον τόπο. Οι αρρώστιες είναι στις πόλεις αυτές σπανιότερες και ελαφρότερες. Τέλος, οι γυναίκες είναι εκεί εξαιρετικά γόνιμες και γεννούν με ευκολία.
Η υγεία των ανθρώπων εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από το νερό. Νερά ελών, λιμνών και γενικά, νερά στάσιμα : τα νερά αυτά, ακριβώς επειδή δεν είναι τρεχούμενα, το καλοκαίρι είναι ζεστά, παχύρρευστα και κάκοσμα, έχουν θαμπό χρώμα, είναι βλαβερά και ερεθίζουν τη χολή. Αντίθετα, το χειμώνα είναι παγωμένα, κρύα και θολά από το χιόνι και τους πάγους. Οι άνθρωποι αυτοί, όπως είναι φυσικό, τρώνε και πίνουν πάντοτε πολύ, όμως είναι υπερβολικά αδύνατοι. Ύστερα έρχονται τα νερά που οι πηγές τους βρίσκονται σε βράχους ( σκληρά νερά ) ή σε έδαφος όπου υπάρχουν θερμές πηγές. Αυτά τα νερά δε μπορεί να είναι καλά. Άριστο είναι το νερό όταν κατεβαίνει από ψηλούς τόπους ή από γαιώδεις λόφους : το νερό είναι γλυκό και λαμπερό. Τα νερά που οι πηγές τους βλέπουν προς την ανατολή είναι τα καλύτερα απ` όλα.
Αν τόσο στην άνοιξη όσο και στο καλοκαίρι οι βροχές είναι ανάλογες με το μέτρο που θεωρείται το σωστό γι` αυτές τις εποχές, τότε η χρονιά κατά πάσα πιθανότητα θα είναι πάρα πολύ καλή για την υγεία των ανθρώπων. Όταν ο καύσωνας του καλοκαιριού έρχεται ξαφνικά, όσο ακόμη η γη είναι υγρή από τις ανοιξιάτικες βροχές και από το νοτιά, η ζέστη αναγκαστικά διπλασιάζεται.
Η Ασία – μπορώ να το βεβαιώσω – είναι τελείως διαφορετική από την Ευρώπη ως προς τη φύση όλων των πραγμάτων. Πράγματι, στην Ασία τα πάντα γεννιούνται πολύ πιο όμορφα και πολύ πιο μεγάλα ۠ η μια περιοχή είναι πιο ήρεμη από την άλλη και οι άνθρωποι είναι πιο ήπιοι και καλόκαρδοι. Η αιτία για όλα αυτά είναι το εύκρατο κλίμα : η Ασία βρίσκεται στην Ανατολή και σε μεγάλη απόσταση από τις ψυχρές περιοχές. Η ευδοκίμηση και η ημερότητα υπάρχουν όταν δεν υπάρχει ένα στοιχείο που να επιβάλλεται βίαια, αλλά σε όλα βασιλεύει ισορροπία. Τα αγαθά της γης σε αυτούς τους τόπους είναι άφθονα. Οι άνθρωποι είναι καλά θρεμμένοι, με όμορφη εμφάνιση και πολύ ψηλοί. Η ανδρεία, όμως, η αντοχή στις δυσκολίες της ζωής, η εργατικότητα και η ορμητικότητα δε θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε τέτοιους τόπους ۠ αναγκαστικά, η ηδονή θα κατευθύνει τα πάντα…έτσι εξηγείται η πολυμορφία των ζώων εκεί.

ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Για ένα γιατρό το πιο σημαντικό είναι να μπορεί να κάνει προγνώσεις. Στις περιπτώσεις οξείας αρρώστιας ( ξαφνικής αρρώστιας ) την προσοχή μας θα πρέπει να τη στρέφουμε πρώτα στο πρόσωπο του αρρώστου, να δούμε δηλ. αν μοιάζει με το πρόσωπο των ανθρώπων που είναι καλά στην υγεία τους, κυρίως όμως να δούμε αν το πρόσωπο διατηρεί την όψη που είχε συνήθως ۠ αν ναι, αυτό θα είναι πολύ καλό σημάδι. Ιδιαίτερα πρέπει να προσέχουμε τα μάτια. Σημάδι θανάτου είναι και τα χείλια τα άτονα και κρεμασμένα, τα παγωμένα που παίρνουν να ασπρίζουν. Η κανονική αναπνοή πρέπει να ξέρουμε πως έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη σωτηρία του αρρώστου σε όλες τις περιπτώσεις οξείας αρρώστιας, όσες συνοδεύονται από πυρετό και η κρίση τους γίνεται μέσα σε 40 μέρες.
Ο κρύος ιδρώτας που παρατηρείται μόνο στο κεφάλι και στο λαιμό μαζί με υψηλό πυρετό σημαίνει θάνατο, ενώ με χαμηλότερο πυρετό δηλώνει πως η αρρώστια θα πάει σε μάκρος. Για τους άντρες και τις γυναίκες από όλα τα είδη των ούρων τα σκούρα είναι το χειρότερο σημάδι, ενώ για τα παιδιά είναι τα νερουλά.
Οι πιο ήπιες μορφές πυρετού, όσες είναι εδραιωμένες πάνω σε ασφαλέστερα σημάδια, υποχωρούν την 4η μέρα ή και πιο πριν ۠ αλλά και οι πιο κακοήθεις, που συνοδεύονται από τα πιο επικίνδυνα σημάδια, υποχωρούν την 4η μέρα ή και πιο πριν.

ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ ΟΞΕΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η μέθοδος που προτιμώ ο ίδιος είναι η προσοχή μου να στρέφεται στην τέχνη ως σύνολο : ό,τι είναι καλό και σωστό, πρέπει να το εκτελώ με τρόπο καλό και σωστό ۠ ό,τι πρέπει να γίνεται με ταχύτητα, να το εκτελώ με ταχύτητα ۠ ό,τι με καθαριότητα, με καθαριότητα ۠ το ίδιο και σε ό,τι άλλο ανάλογο υπολείπεται : τα πάντα πρέπει να τα εκτελώ με τρόπο που να με διαφοροποιεί από τους άλλους στο καλύτερο.
Η μεγάλη αϋπνία κάνει τις τροφές και τα ποτά πιο δυσκολοχώνευτα. Από την άλλη, η μεταβολή προς το αντίθετο χαλαρώνει το σώμα και προκαλεί πλήρη ατονία και βάρος στο κεφάλι.
Το γλυκό κρασί προκαλεί λιγότερο βάρος στο κεφάλι από το δυνατό, χτυπάει σε μικρότερο βαθμό τη φρόνηση, βοηθάει περισσότερο απ` ό,τι το άλλο στην κένωση των εντέρων, την ίδια όμως στιγμή διογκώνει τη σπλήνα και το συκώτι ۠ προκαλεί μεγαλύτερη δίψα και είναι, γενικά, λιγότερο διουρητικό από το δυνατό άσπρο κρασί.
Το λουτρό κάνει περισσότερο καλό στις πνευμονίες παρά στους καύσους, γιατί καταπραΰνει τον πόνο των πλευρών, του στήθους και της πλάτης, ευκολύνει την αναπνοή και διώχνει την κούραση με το να μαλακώνει τις αρθρώσεις και την επιδερμίδα ۠ βοηθάει, επίσης, στην ούρηση, διώχνει το βάρος από το κεφάλι και υγραίνει τα ρουθούνια.

ΠΕΡΙ ΙΕΡΗΣ ΝΟΣΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η επιληψία δεν είναι ``ιερή νόσος`` όπως την αποκαλούν πολλοί. Είναι αρρώστια φυσική που γιατρεύεται και έχει την αρχή της στην κληρονομικότητα. Η πραγματική αιτία για την αρρώστια αυτή – όπως και για όλες τις σοβαρές αρρώστιες – είναι ο εγκέφαλος.
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι διπλός. Όπως και όλων των άλλων ζώων. Μια λεπτή μεμβράνη χωρίζει το ένα μισό από το άλλο μισό ۠ γι` αυτό και δεν πονάει το κεφάλι μας πάντοτε από το ίδιο μέρος, αλλά μια φορά πονάει το ένα μισό, μια φορά το άλλο ۠ καμιά φορά πονάει ολόκληρο το κεφάλι μας. Διάφορες φλέβες, που ξεκινούν από ολόκληρο το σώμα, κατευθύνονται προς τον εγκέφαλο ۠ οι πιο πολλές είναι λεπτές, δύο όμως από αυτές είναι χοντρές : η μια ξεκινάει από το συκώτι ( κοίλη φλέβα ), η άλλη από τη σπλήνα.
Μέσα από τις φλέβες είναι που εισπνέουμε και την πιο μεγάλη ποσότητα αέρα ۠ αυτές δηλ. είναι τα αναπνευστικά όργανα του σώματός μας που τραβούν τον αέρα. Ο αέρας δε μπορεί να μένει ακίνητος, αλλά κινείται πάνω κάτω. Πραγματικά, αν εκεί που είμαστε ξαπλωμένοι η καθιστοί πιεσθούν μερικές από τις μικρές φλέβες ώστε ο αέρας να μη μπορεί να περάσει από τη φλέβα, αμέσως εκείνο το μέρος μουδιάζει.
``Τρελοί`` γινόμαστε από την υγρότητα του εγκεφάλου. Όταν δηλ. ο εγκέφαλος είναι αφύσικα υγρός, επόμενο είναι να αρχίσει να κινείται ۠ με την κίνησή του, όμως, ούτε η όραση μπορεί να μείνει σταθερή ούτε η ακοή, αλλά συγχέονται το ένα με το άλλο και αυτά που βλέπουμε και αυτά που ακούμε. Και, φυσικά, η γλώσσα μιλάει για ό,τι βλέπει ή ακούει ο άνθρωπος κάθε φορά. Όσο καιρό, όμως, ο εγκέφαλος μένει ακίνητος, ο άνθρωπος είναι στα λογικά του.
Η φθορά του εγκεφάλου γίνεται ή από το φλέγμα ή από τη χολή. Ο εγκέφαλος μετακινείται όταν θερμαίνεται ۠ αιτία γι` αυτό είναι η χολή. Άνοδο της θερμοκρασίας του εγκεφάλου έχουμε όταν το αίμα ανεβεί άφθονο στον εγκέφαλο, οπότε κάνει τον εγκέφαλο να βράσει. Άφθονο ανεβαίνει το αίμα στον εγκέφαλο όταν τύχει ο άνθρωπος να βλέπει όνειρο τρομακτικό και ο φόβος τον έχει κυριεύσει.
Ο εγκέφαλος μας πληροφορεί για όλα τα φαινόμενα, όσα έχουν την αρχή τους στον αέρα. Όταν ο άνθρωπος εισπνεύσει τον αέρα, αυτός περνά πρώτα από τον εγκέφαλο ۠ τότε μόνο σκορπά και στο υπόλοιπο σώμα, αφού όμως πρώτα έχει αφήσει στον εγκέφαλο ό,τι καλύτερο έχει μέσα του : φρόνηση και αντιληπτική ικανότητα.
Τις πιο πολλές αρρώστιες τις γιατρεύει εκείνο ακριβώς που τις γεννά.-