alexmandis - ΞΕΝΟΦΩΝ - Συμπόσιο - Απολογία Σωκράτους

ΞΕΝΟΦΩΝ

ΣΩΚΡΑΤΗΣ

ΣΥΜΠΟΣΙΟ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ

ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Νομίζω ότι για το Σωκράτη αξίζει να διατηρούμε στη μνήμη μας και πώς σκέφτηκε για την απολογία του και για το τέλος της ζωής του, όταν κλήθηκε να δικαστεί. Ο Ερμογένης, ο γιος του Ιππόνικου, επειδή τον έβλεπε να συζητά πιο πολύ για όλα τα θέματα παρά για τη δίκη, του είπε : ``Δε θα έπρεπε, όμως, Σωκράτη, να σκεφτείς και τι θα απολογηθείς;``. Αυτός στην αρχή απάντησε : ``Δε σου δίνω την εντύπωση ότι έχω περάσει όλη τη ζωή μου μελετώντας την απολογία μου;``. Και όταν εκείνος ρώτησε : ``Πώς;``, του είπε : ``Επειδή έχω ζήσει χωρίς να έχω κάνει καμιά αδικία ۠ αυτό πιστεύω ότι είναι η πιο ωραία προετοιμασία για απολογία``.
Στη δίκη ο Σωκράτης φρόντιζε πολύ να μη φανεί μήτε ασεβής απέναντι στους θεούς μήτε άδικος προς τους ανθρώπους ۠ δε νόμιζε ότι πρέπει να παρακαλεί να αποφύγει το θάνατο, αλλά πίστευε πως είναι πια κατάλληλος ο χρόνος να τελειώσει τη ζωή του. Το ότι είχε τέτοιες απόψεις έγινε πιο φανερό, όταν εκδόθηκε η καταδικαστική απόφαση. Διότι πρώτα πρώτα, όταν το δικαστήριο τον καλούσε να κάνει αντιπρόταση, ούτε άφησε τους φίλους του να κάνουν. Έπειτα, όταν οι φίλοι του ήθελαν να τον φυγαδεύσουν από τη φυλακή, δεν ακολούθησε την πρότασή τους.
Όταν τελείωσε η δίκη, ο Σωκράτης είπε : ``Δικαστές, είναι αναπόφευκτο να έχουν μεγάλο βάρος στη συνείδησή τους ότι έκαναν ασέβεια και αδικία όσοι καθοδηγούσαν τους μάρτυρες, ότι έπρεπε, παραβαίνοντας τον όρκο τους, να ψευδομαρτυρούν και όσοι τους άκουσαν. Όσο για μένα, γιατί πρέπει να νιώθω ταπεινωμένος περισσότερο απ` όσο πριν καταδικαστώ, αφού αποδείχτηκε ότι δεν έχω κάνει τίποτε από όσα εγγράφως με κατηγόρησαν; Διότι δεν έχει αποδειχθεί ότι αντί του Δία, της Ήρας και των άλλων θεών προσέφερα θυσίες σε κάποιες νέες θεότητες, ούτε ότι ορκίζομαι, ούτε ότι πιστεύω άλλους θεούς. Και πώς θα μπορούσα να χαλνώ το χαρακτήρα των νέων συνηθίζοντάς τους στην καρτερία και στη λιτότητα; Και για όσες πράξεις είναι θεσπισμένη η θανατική καταδίκη, δηλ. για ιεροσυλία, για διάρρηξη, για εξανδραποδισμό, για προδοσία της πόλης, ούτε οι ίδιοι οι αντίδικοί μου ισχυρίζονται σε βάρος μου ότι έκανα κάποιες από αυτές. Ώστε μου φαίνεται ότι είναι παράξενο πώς τελοσπάντων σας φάνηκε ότι έχω κάνει πράξη που να αξίζει θανατική καταδίκη. Ακόμη, με παρηγορεί και η περίπτωση του Παλαμήδη, που πέθανε παρόμοια με μένα ۠ διότι ακόμη και τώρα υμνείται με ύμνους ωραιότερους από τους αντίστοιχους του Οδυσσέα, που άδικα τον θανάτωσε. Ξέρω ότι θα μαρτυρεί για μένα και το μέλλον και το παρελθόν ότι ποτέ ως τώρα δεν αδίκησα κανέναν και δεν τον έκανα χειρότερο, αλλά ευεργετούσα όσους συζητούσαν μαζί μου, διδάσκοντάς τους δωρεάν ό,τι καλό μπορούσα``.
Όταν είπε αυτά, αποχωρούσε σε συμφωνία με όσα είχε πει, ζωηρός και στη ματιά και στο ανάστημα και στο βάδισμα. Όσοι τον ακολουθούσαν δάκρυζαν ۠ κάποιος Απολλόδωρος, που ήταν εκεί, πολύ αφοσιωμένος μαθητής του, του είπε : ``Αλλά εγώ, Σωκράτη, με πολύ μεγάλη δυσκολία υποφέρω αυτό, ότι δηλ. βλέπω να θανατώνεσαι άδικα``. Ο Σωκράτης του είπε : ``Πολυαγαπημένε μου Απολλόδωρε, θα προτιμούσες να έβλεπες να θανατώνομαι δίκαια ή άδικα;``.
Ο Σωκράτης έδειξε τη δύναμη της ψυχής του ۠ διότι, όταν έκρινε ότι είναι προτιμότερος ο θάνατος από τη συνέχιση της ζωής του, δεν έδειξε δειλία ούτε μπροστά στο θάνατο, αλλά τον δεχόταν με ιλαρότητα και τον αντιμετώπισε. Εγώ, λοιπόν, κατανοώντας και τη σοφία και την ψυχική ευγένεια του άντρα αυτού, δε μπορώ ούτε να μην τον θυμάμαι ούτε, όταν τον φέρνω στη μνήμη μου, να μην τον επαινώ.

ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Καλλίας, έχοντας μαζί του τον Αυτόλυκο και τον πατέρα του, πήγαινε στο σπίτι του στον Πειραιά ۠ τον ακολούθησε και ο Νικήρατος. Όταν είδε να είναι μαζί ο Σωκράτης, ο Κριτόβουλος, ο Ερμογένης, Ο Αντισθένης και ο Χαρμίδης, τους πλησίασε και είπε : ``Σκοπεύω να παραθέσω δείπνο στον Αυτόλυκο και στον πατέρα του ۠ φαντάζομαι, λοιπόν, ότι το συμπόσιο θα μου φανεί πιο λαμπρό, αν το δια μέρισμα των αντρών είναι στολισμένο με άντρες με καθαρές ψυχές όπως εσείς παρά με στρατηγούς, ιππάρχους και άλλους θεσιθήρες``.
Μπαίνοντας, λοιπόν, στο σπίτι του, όλοι ξάπλωσαν στις κλίνες. Στο γλέντι ήρθε και κάποιος Συρακούσιος, έχοντας μαζί του μια καλή αυλήτριδα και μια χορεύτρια. Ο Σωκράτης είπε : ``Και σε πολλά άλλα, άντρες, και σε όσα κάνει αυτή η κοπέλα, είναι φανερό ότι η φύση της γυναίκας δεν είναι κατώτερη από τη φύση του άντρα, χρειάζεται όμως πνευματική και σωματική ενίσχυση. Ώστε, αν κάποιος από εσάς έχει γυναίκα, ας τη διδάσκει με θάρρος ό,τι θα ήθελε να μάθει και να κάνει``. Και ο Αντισθένης είπε : ``Πώς, λοιπόν, Σωκράτη, ενώ έχεις μια τέτοια γνώμη για τις γυναίκες, δεν εκπαιδεύεις και `συ την Ξανθίππη, αλλά έχεις να κάνεις με μια γυναίκα που είναι η πιο δύστροπη, φαντάζομαι, από όσες υπάρχουν;``. ``Διότι, είπε ο Σωκράτης, βλέπω ότι και όσοι θέλουν να γίνουν καλοί στην ιππασία παίρνουν όχι τα πιο υπάκουα αλλά τα πιο ζωηρά άλογα. Διότι πιστεύουν ότι, αν μπορέσουν να δαμάσουν τέτοια άλογα, εύκολα θα μεταχειρίζονται άλλα άλογα``. Ο Σωκράτης πάλι είπε : ``Βέβαια κι εγώ νομίζω πολύ, άντρες, ότι πρέπει να πιούμε ۠ διότι πραγματικά το κρασί, δροσίζοντας τις ψυχές μας, αποκοιμίζει τις λύπες μας και τονώνει τις χαρές, όπως το λάδι τη φλόγα. Μου φαίνεται, λοιπόν, ότι και τα σώματα των ανθρώπων παθαίνουν τα ίδια με τα φυτά της γης. Διότι και εκείνα, όταν ο θεός τα βρέχει υπερβολικά, δε μπορούν να είναι όρθια και να κυματίζουν με τις αύρες ۠ όταν, όμως, πίνουν τόσο νερό όσο τους ευχαριστεί, τότε μεγαλώνουν όρθια και θαλερά φτάνουν στην καρποφορία. Έτσι κι εμείς, αν πίνουμε το ποτό μαζεμένο, γρήγορα και τα σώματα και οι σκέψεις μας θα τρεκλίζουν και δε θα μπορούμε όχι μόνο να λέμε κάτι, αλλά ούτε να αναπνέουμε ۠ αν, όμως, οι δούλοι μάς ψεκάζουν συχνά με μικρά ποτήρια – για να μιλήσω κι εγώ με γοργίειες φράσεις – έτσι όχι εξαναγκασμένοι από το κρασί να μεθύσουμε, αλλά μπαίνοντας σε συνειδητή προσαρμογή, θα φτάσουμε σε αρκετή επιθυμία``. Αυτή τη γνώμη, λοιπόν, είχαν όλοι.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Ο Σωκράτης είπε στον Κριτόβουλο : ``Εγώ, βέβαια, νομίζω ότι δε χρειάζομαι επιπρόσθετα υλικά αγαθά, αλλά ότι είμαι αρκετά πλούσιος ۠ εσύ όμως Κριτόβουλε, νομίζω ότι είσαι πολύ φτωχός και, μα το Δία, μερικές φορές σε λυπάμαι πολύ εγώ``. ``Και πόσο, Σωκράτη, φαντάζεσαι ότι θα πιάσουν όσα έχεις στην κατοχή σου, αν πουληθούν, και πόσο τα δικά μου;``. Ο Σωκράτης είπε : ``Όλα τα υπάρχοντά μου μαζί με το σπίτι μου θα έπιαναν πέντε μνες ۠ τα δικά σου, όμως, ξέρω καλά ότι θα πιάσουν εκατό φορές περισσότερο από το ποσό αυτό``. ``Και πώς με λυπάσαι για τη φτώχεια μου;``. ``Διότι, είπε, τα δικά μου είναι αρκετά να μου δίνουν όσα μου αρκούν ۠ ενώ για σένα, ακόμη και αν σου προστεθούν τριπλάσια απ` όσα έχεις στην κατοχή σου, ούτε τότε νομίζω ότι θα σου είναι αρκετά. Πρώτα πρώτα είναι καθήκον σου να δέχεσαι πολλούς ξένους και μάλιστα να τους φιλοξενείς μεγαλόπρεπα ۠ έπειτα να παραθέτεις δείπνο στους συμπολίτες σου και να τους κάνεις δώρα ۠ ακόμη, αντιλαμβάνομαι ότι η πόλη ήδη σου επιβάλλει μεγάλες φορολογικές υποχρεώσεις, ιπποτροφίες, χορηγίες. Και όπου θα δώσεις την εντύπωση ότι κάτι από αυτά τα κάνεις κάπως λειψά, ξέρω καλά ότι οι Αθηναίοι θα σε τιμωρήσουν όχι λιγότερο απ` όσο αν σε έπιαναν να κλέβεις την περιουσία τους. Γι` αυτούς τους λόγους σε λυπάμαι μήπως πάθεις κάποιο ανεπανόρθωτο κακό και περιέλθεις σε μεγάλη ανέχεια. Σε μένα, αν χρειαστώ κάποτε κάτι, ξέρω ότι και `συ ξέρεις ότι υπάρχουν εκείνοι που θα με βοηθήσουν, ώστε δίνοντάς μου πολύ λίγα, θα κατακλύσουν με αφθονία τη ζωή μου ۠ ενώ και οι δικοί σου φίλοι, μολονότι έχουν πολύ μεγαλύτερη επάρκεια από εσένα για τη ζωή τους, ωστόσο έχουν στρέψει τη ματιά σου για να ωφεληθούν από εσένα. Εγώ, λοιπόν, θα σου δείξω, Κριτόβουλε, για όσα τώρα ζητάς να μάθεις, γι` αυτά άλλους πιο ικανούς από μένα. Και ομολογώ ότι έχω νοιαστεί να μάθω ποιοι είναι οι πιο εξειδικευμένοι στο καθετί στην πόλη μου. Διότι, όταν αντιλήφθηκα κάποτε ότι με τα ίδια επαγγέλματα άλλοι είναι πολύ φτωχοί και άλλοι πολύ πλούσιοι, παραξενεύτηκα και νόμισα ότι άξιζε να εξετάσω πώς συνέβαινε αυτό. Και εξετάζοντας βρήκα ότι αυτά συνέβαιναν πολύ φυσικά. Διότι έβλεπα ότι ζημιώνονταν όσοι ασκούσαν το επάγγελμά τους τυχαία, ενώ κατάλαβα ότι όσοι φρόντιζαν με έντονη σκέψη ενεργούσαν και πιο γρήγορα και πιο εύκολα και με μεγαλύτερο κέρδος. Από αυτούς μαθαίνοντας κι εσύ, αν θέλεις, φαντάζομαι ότι, αν δε σου εναντιωθεί ο θεός, θα μπορούσες να γίνεις ικανός να κερδίζεις χρήματα``.

Η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΣΥΖΥΓΟΥ

Ο Ισόμαχος έλεγε στη γυναίκα του : ``Νομίζω ότι ύστερα από πολλή σκέψη οι θεοί έχουν συνθέσει αυτό το ζευγάρι που λέγεται θηλυκό και αρσενικό, για να είναι όσο γίνεται πιο ωφέλιμο στον εαυτό του για τη συμβίωση. Δηλ. πρώτα πρώτα, για να μην εκλείψουν τα είδη των ζωντανών όντων, το ζευγάρι αυτό ενώνεται και τεκνοποιεί. Έπειτα, η ζωή των ανθρώπων δεν αναπτύσσεται στην ύπαιθρο, όπως των κτηνών, αλλά χρειάζεται στέγη αναμφισβήτητα. Όμως, οι άνθρωποι που σκοπεύουν να έχουν κάτι που θα το φέρουν στη στέγη τους, χρειάζονται αυτόν που θα κάνει τις εργασίες που γίνονται στην ύπαιθρο, όπως το όργωμα, η σπορά, το φύτευμα και οι βοσκή ۠ από αυτές παράγονται τα απαραίτητα για τη ζωή. Και πάλι, όταν αυτά εισαχθούν μέσα στο σπίτι, χρειάζεται κάποιον που θα τα διατηρεί και θα κάνει τις εργασίες που είναι ανάγκη να γίνουν μέσα στο σπίτι. Ο θεός, κατά τη γνώμη μου, ετοίμασε τη φύση της γυναίκας κατάλληλη για τις εργασίες μέσα στο σπίτι και τη φύση του άντρα για τις εργασίες έξω από το σπίτι. Κατασκεύασε το σώμα και την ψυχή του άντρα έτσι που να μπορεί περισσότερο να αντέχει και τα κρύα και τις ζέστες και τις οδοιπορίες και τις εκστρατείες ۠ και της γυναίκας το σώμα το έπλασε λιγότερο δυνατό γι` αυτά. Και γνωρίζοντας ο θεός ότι αυτός που ασχολείται με τις εξωτερικές εργασίες θα χρειαστεί και να αμύνεται, σε αυτόν μοίρασε μεγαλύτερο μέρος από την τόλμη. Ο ένας χρειάζεται τον άλλον και το ζευγάρι είναι πιο ωφέλιμο στον εαυτό του, καθώς σε ό,τι υστερεί ο ένας μπορεί να το αναπληρώσει ο άλλος. Διότι τα ωραία και καλά αυξάνονται στη ζωή των ανθρώπων όχι χάρη στις ομορφιές της νεότητας, αλλά χάρη στις αρετές.

ΣΧΟΛΙΑ

 Οικονομία = [ οίκος + νέμω ( = μοιράζω, τακτοποιώ ) ] = συνετή διαχείριση των ακίνητων και κινητών στοιχείων που ανήκουν σε έναν ιδιώτη, ιδιωτική οικονομία
 Επιστήμη = [ επίσταμαι ( = ξέρω κάτι καλά και το ασκώ με δεξιότητα ) ] = επιστήμη.-